Endometrioza i PCOS — oba schorzenia należą do najczęstszych przyczyn niepłodności u kobiet w wieku rozrodczym. Choć mechanizmy ich powstawania są różne, w praktyce klinicznej często prowadzą do podobnych skutków – trudności z zajściem w ciążę, zaburzeń owulacji i problemów z implantacją zarodka.
Jeśli od dłuższego czasu starasz się o dziecko, a mimo to nie udaje ci się zajść w ciążę, warto wykonać diagnostykę, która pozwoli ocenić funkcjonowanie jajników i błony śluzowej macicy. Przeczytaj i przekonaj się, że PCOS i endometrioza a ciąża to temat, który wymaga cierpliwości, ale pojawia się coraz więcej dowodów, że choroba nie wyklucza macierzyństwa.
Objawy endometriozy i PCOS – dwie choroby, dwa różne mechanizmy
Endometrioza polega na obecności tkanki podobnej do endometrium poza jamą macicy. Jej główne objawy to:
- bolesne miesiączki,
- przewlekły ból miednicy,
- bolesne współżycie,
- czasem problemy z płodnością.
Z kolei zespół policystycznych jajników (PCOS) to zaburzenie hormonalne, w którym dochodzi do nieregularnych owulacji, często z towarzyszącą insulinoopornością. Typowe objawy PCOS to:
- nieregularne miesiączki,
- problemy z owulacją,
- trądzik, nadmierne owłosienie,
- trudności z zajściem w ciążę.
Obie choroby są częste — a u części kobiet występują jednocześnie. Współistnienie endometriozy i PCOS to złożony problem, który wymaga szczegółowej diagnostyki. Endometrioza może prowadzić do powstawania ognisk zapalnych w miednicy mniejszej i zaburzać funkcjonowanie jajników, natomiast PCOS powoduje zaburzenia owulacji i gospodarki hormonalnej. Gdy te dwa mechanizmy nakładają się na siebie, zajście w ciążę staje się znacznie trudniejsze i wymaga indywidualnego podejścia terapeutycznego.
Dodatkowo warto pamiętać, że objawy endometriozy nie zawsze są jednoznaczne — czasem przypominają zwykłe bóle miesiączkowe, a choroba rozwija się latami. U wielu kobiet objawy endometriozy stają się zauważalne dopiero po latach, gdy dochodzi do zaburzeń funkcjonowania gospodarki hormonalnej lub problemów z płodnością.
Czy PCOS i endometrioza utrudniają zajście w ciążę?
Współistnienie obu chorób jest dla organizmu dużym obciążeniem:
- Endometrioza powoduje stan zapalny w miednicy i może utrudniać implantację zarodka.
- PCOS prowadzi do zaburzeń owulacji i nieprawidłowego dojrzewania komórek jajowych.
Dlatego endometrioza a płodność czy PCOS a płodność to dwa tematy, które często się przenikają. Połączenie tych dwóch problemów oznacza:
- mniejsze szanse na naturalną ciążę,
- wyższe ryzyko poronień,
- częstsze trudności nawet w procedurach wspomaganego rozrodu.
W moim gabinecie w Lublinie wykonuję diagnostykę hormonalną i USG ginekologiczne, które są podstawą rozpoznania obu chorób.
Ciąża a endometrioza i PCOS
Zarówno endometrioza, jak i PCOS to zagadnienia szeroko badane w kontekście skuteczności leczenia niepłodności. U kobiet z endometriozą ogniska zapalne i zrosty mogą utrudniać drożność jajowodów, natomiast w PCOS zaburzenia hormonalne obniżają jakość komórek jajowych. Połączenie tych dwóch czynników może wymagać leczenia farmakologicznego oraz zastosowania metod wspomaganego rozrodu, takich jak inseminacja domaciczna lub zapłodnienie pozaustrojowe (IVF). W niektórych przypadkach konieczne jest również leczenie operacyjne. Podczas zabiegu chirurgicznego lekarz usuwa ogniska endometriozy.
Endometrioza to choroba przewlekła, która w zależności od stopnia zaawansowania choroby może wpływać na wiele narządów w obrębie jamy brzusznej, w tym na pęcherz moczowy, szyjkę macicy, a nawet na jamę otrzewnej. U części kobiet pojawia się bolesne oddawanie moczu i bóle brzucha związane z cyklem miesiączkowym. Endometrioza powoduje niepłodność u znacznej części pacjentek, ale przy odpowiednim leczeniu możliwe jest przywrócenie płodności.
PCOS i endometrioza a ciąża — co mówią wyniki badań?
Najnowsze publikacje pokazują, że kobiety z jednoczesną endometriozą i PCOS mają bardziej skomplikowany obraz kliniczny.
- Mogą częściej doświadczać niepowodzeń implantacji.
- Wykazują większe ryzyko powikłań metabolicznych (insulinooporność, cukrzyca typu 2).
- Wymagają indywidualnie dopasowanego leczenia — zwykle łączącego podejście hormonalne, dietetyczne i czasem chirurgiczne.
Badania naukowe (m.in. Fertil Steril, Reprod Biol Endocrinol, 2024) wskazują, że u pacjentek, u których współwystępuje endometrioza i PCOS jednocześnie, obserwuje się zwiększoną częstość zaburzeń owulacji i obniżoną rezerwę jajnikową. Wpływ tych schorzeń na płodność jest wieloczynnikowy – od zmian w strukturze błony śluzowej macicy, przez nieprawidłową odpowiedź hormonalną, aż po zaburzenia immunologiczne utrudniające implantację zarodka.
Co ciekawe, w badaniach nad skutecznością in vitro przy PCOS zauważono, że po wcześniejszym leczeniu endometriozy wskaźnik ciąż klinicznych wyraźnie rośnie.
Diagnostyka w praktyce
Aby prawidłowo rozpoznać współistnienie endometriozy i PCOS, konieczne jest:
- USG transwaginalne – w kierunku torbieli endometrialnych i cech policystycznych jajników,
- badania hormonalne (FSH, LH, testosteron, AMH, insulina, glukoza),
- w wybranych przypadkach rezonans magnetyczny miednicy,
- dokładny wywiad ginekologiczny i analiza objawów.
Umów się na konsultację ginekologiczną w Lublinie, jeśli masz objawy sugerujące PCOS lub endometriozę.
Diagnostyka powinna być prowadzona kompleksowo, ponieważ zajście w ciążę i urodzenie dziecka przy endometriozie zależy nie tylko od obecności ognisk choroby, ale także od ich lokalizacji i wpływu na błonę śluzową macicy. W wielu przypadkach konieczne jest wykonanie dodatkowych badań, takich jak ocena drożności jajowodów czy badanie poziomu hormonów w poszczególnych fazach cyklu. Wczesne zdiagnozowanie choroby zwiększa szanse na skuteczne leczenie i przywrócenie płodności.
Leczenie – podejście indywidualne
Leczenie zależy od tego, czy pacjentka planuje ciążę.
Jeśli planujesz macierzyństwo
- leczenie zaburzeń owulacji,
- ewentualne procedury wspomaganego rozrodu (IUI, IVF),
- leczenie operacyjne endometriozy w wybranych przypadkach.
Jeśli nie planujesz starań o dziecko
- leczenie objawowe bólu (np. hormonalne),
- terapia metaboliczna w PCOS (dieta, metformina),
- poprawa jakości życia.
W leczeniu często stosuje się podejście łączone. U kobiet z endometriozą zaleca się terapię hormonalną, która ogranicza rozrost błony śluzowej poza jamą macicy, natomiast w PCOS znaczenie ma normalizacja poziomu insuliny i wagi ciała. W bardziej zaawansowanych przypadkach można rozważyć zabieg laparoskopowy, podczas którego usuwa się ogniska endometriozy lub przywraca drożność jajowodów.
Pocieszeniem dla wielu pacjentek jest to, że endometrioza i ciąża nie wykluczają się – wiele kobiet po skutecznym leczeniu zachodzi w ciążę naturalnie lub z pomocą medycyny wspomaganej reprodukcji. W wyzwaniu, jakim jest PCOS a utrzymanie ciąży ogromną rolę odgrywa stabilizacja poziomu hormonów i kontrola masy ciała. Endometrioza wpływa też na ryzyko ciąży wysokiego ryzyka lub przedwczesnego porodu, dlatego wymaga stałej opieki specjalisty.
FAQ — najczęściej zadawane pytania
Czy można mieć jednocześnie PCOS i endometriozę?
Tak, choć to rzadsze połączenie, w praktyce klinicznej obserwuje się pacjentki z obiema chorobami.
Jakie badania wykrywają endometriozę i PCOS?
Podstawą jest USG transwaginalne oraz badania hormonalne. W przypadku endometriozy czasem potrzebny jest rezonans.
Czy PCOS i endometrioza zawsze oznaczają niepłodność?
Nie. Wiele kobiet z tymi chorobami zachodzi w ciążę naturalnie, choć napotyka przy tym więcej trudności. Wczesna diagnoza, do tego zdrowe odżywianie, umiarkowana aktywność fizyczna i odpowiednie leczenie zmniejszają negatywny wpływ endometriozy i PCOS na organizm kobiety starającej się o dziecko.
Jak leczyć niepłodność przy endometriozie i PCOS?
Leczenie jest dobierane indywidualnie – od stymulacji owulacji, przez leczenie chirurgiczne endometriozy, aż po procedury IVF.
Czy w Lublinie można wykonać badania pod kątem obu chorób?
Tak – w moim gabinecie wykonuję USG, diagnostykę hormonalną i planuję dalsze kroki leczenia.
Podsumowanie
Pacjentki pytają często, czy endometrioza utrudnia zajście w ciążę – odpowiedź brzmi: może, ale nie musi. Wszystko zależy od stopnia zaawansowania zmian i odpowiedzi organizmu na leczenie. W przypadku PCOS ważna jest stabilizacja poziomu hormonów i kontrola glikemii. Współistnienie endometriozy i PCOS to faktycznie wyzwanie dla płodności, ale odpowiednia diagnostyka i indywidualne leczenie mogą znacząco poprawić szanse na ciążę.
Wczesne rozpoznanie i wdrożenie terapii hormonalnej lub chirurgicznej pozwala przywrócić równowagę hormonalną, złagodzić objawy i zwiększyć szansę na ciążę. U kobiet chorujących zarówno na endometriozie, jak i PCOS właściwe leczenie daje realną szansę na urodzenie dziecka.
Jeśli masz objawy obu tych chorób, zapraszam na mojego Instagrama @doktor_ciaston, gdzie znajdziesz więcej aktualnych informacji o diagnostyce i leczeniu.
Bibliografia
Teede HJ, Misso ML, Costello MF, et al. Recommendations from the 2023 International Evidence-based Guideline for the Assessment and Management of Polycystic Ovary Syndrome. Hum Reprod. 2023;38(4):445-464.
Johnson NP, Hummelshoj L, Abrao MS, et al. Consensus on current management of endometriosis. Hum Reprod. 2022;37(5):683-700.