Przewlekłe stany zapalne błony śluzowej macicy coraz częściej uznaje się za cichy, ale istotny problem wpływający na płodność kobiet. W praktyce klinicznej zdarza się, że pacjentki z prawidłowymi wynikami podstawowych badań ginekologicznych nadal zmagają się z niepłodnością, a zabiegi implantacji nie przynoszą rezultatów. Tymczasem coraz większą rolę w diagnostyce odgrywa badanie immunohistochemiczne z wykorzystaniem markera CD138, które pozwala zidentyfikować przewlekły stan zapalny endometrium nawet wtedy, gdy nie powoduje on odczuwalnych klinicznych objawów.
Jeśli planujesz ciążę lub przygotowujesz się do procedury in vitro, zobacz, jak wygląda diagnostyka zapalenia endometrium i dlaczego oznaczenie CD 138 może mieć znaczenie dla powodzenia całego leczenia.
Przewlekłe zapalenie endometrium – ukryty problem niepłodności
Przewlekłe zapalenie endometrium (CE) to stan, w którym w błonie śluzowej macicy utrzymuje się przewlekły proces zapalny. Wiele kobiet nie ma żadnych wyraźnych objawów, a mimo to CE może wpływać na:
- niepowodzenia implantacji zarodka (RIF),
- poronienia nawracające,
- niższą skuteczność procedur in vitro (IVF).
Dlatego szczególnie w klinikach leczenia niepłodności, czyli u pacjentek starających się o ciążę, coraz częściej zlecane są dodatkowe badania w kierunku CE.
W praktyce klinicznej przewlekły stan zapalny błony śluzowej macicy może rozwijać się wskutek działania bakterii przeniesionych z pochwy lub dróg rodnych. Czasem jego przyczyną są wcześniejsze zabiegi wewnątrzmaciczne czy przebyte infekcje. Nieprawidłowo funkcjonujące endometrium nie zapewnia wówczas warunków do prawidłowego zagnieżdżenia zarodka. Objawy bywają dyskretne – niewielkie plamienia, nieregularne miesiączki czy nieznaczne bóle podbrzusza – dlatego łatwo je przeoczyć.
Więcej o procedurach diagnostycznych znajdziesz na stronie: Histeroskopia w Lublinie
Umów się na konsultację ginekologiczną.
Histeroskopia a histologia – czy samo oko wystarczy?
Histeroskopia i badanie histologiczne to dwa uzupełniające się etapy diagnostyki endometrium. Pierwsze pozwala obejrzeć wnętrze macicy, drugie – ocenić tkankę w mikroskopie. W praktyce jedno bez drugiego często nie daje pełnej odpowiedzi, dlatego w przypadku podejrzenia przewlekłego stanu zapalnego endometrium zaleca się wykonanie obu procedur.
Histeroskopia
Histeroskopia pozwala obejrzeć jamę macicy i ocenić błonę śluzową endometrium w czasie rzeczywistym. To badanie jest bardzo przydatne, ale bywa niewystarczające – obraz endometrium nie zawsze odzwierciedla rzeczywisty stan zapalny. Mikropolipy, obrzęk podścieliska czy zrosty mogą sugerować przewlekły stan zapalny endometrium, jednak ostateczne potwierdzenie daje dopiero analiza mikroskopowa.
Z pobranej w trakcie histeroskopii próbki wykonuje się następnie badanie histopatologiczne endometrium, które pozwala ocenić budowę komórek i obecność zmian zapalnych. Jeśli istnieje podejrzenie przewlekłego stanu zapalnego endometrium, materiał poddaje się badaniu immunohistochemicznemu z oznaczeniem CD138.
Rola CD138
Złotym standardem jest dziś ocena wycinka endometrium pod kątem obecności plazmocytów. To właśnie przeciwciało CD138 pozwala je uwidocznić i z całą pewnością potwierdzić przewlekły proces zapalny.
Badania pokazują, że sama histeroskopia ma ograniczoną czułość i swoistość – dopiero połączenie jej z oznaczeniem CD138 przynosi wiarygodne wyniki. W praktyce oznacza to, że nawet przy prawidłowym obrazie endometrium w badaniu endoskopowym, w mikroskopie można stwierdzić obecność komórek plazmatycznych odpowiedzialnych za utrzymywanie stanu zapalnego endometrium.
Badanie immunohistochemiczne CD138 wykorzystuje przeciwciało, które wiąże się ze specyficznym białkiem transbłonowym na powierzchni tych komórek. Dzięki temu można jednoznacznie wykryć przewlekły stan zapalny błony śluzowej macicy, nawet jeśli nie powoduje on odczuwalnych klinicznych objawów. W praktyce klinicznej takie badanie immunohistochemiczne jest uznawane za najbardziej czułą metodę diagnostyczną w rozpoznawaniu przewlekłego zapalenia błony śluzowej endometrium.
Wynik dodatni (CD138+) sugeruje aktywny proces zapalny, który może wpływać na receptywność endometrium, utrudniać zagnieżdżenie zarodka i obniżać skuteczność procedur in vitro. Po leczeniu – najczęściej antybiotykoterapii – zaleca się ponowną biopsję endometrium w celu potwierdzenia ustąpienia zmian i przywrócenia prawidłowo funkcjonującej błony śluzowej.
CD138 a skuteczność IVF
W literaturze coraz częściej podkreśla się, że CE diagnozowane za pomocą CD138:
- jest częstsze u kobiet z niepowodzeniami implantacji,
- obniża szanse powodzenia transferu zarodka,
- po leczeniu (najczęściej antybiotykoterapią) odsetek ciąż klinicznych istotnie wzrasta.
Dlatego u pacjentek, które mają za sobą kilka nieudanych prób IVF, warto wykonać badanie CD138 jako element diagnostyki przed kolejnym podejściem.
Wykrycie przewlekłego stanu zapalnego endometrium pozwala wdrożyć ukierunkowaną terapię. Po wyleczeniu endometrium szybciej wraca do prawidłowego funkcjonowania, poprawia się też jego ukrwienie i receptywność, co zwiększa możliwości zajścia w ciążę. Badania wskazują, że skuteczność in vitro po leczeniu CE wzrasta nawet o kilkanaście procent, a różnica w liczbie zagnieżdżeń zarodka jest istotna statystycznie.
Kiedy warto wykonać badanie w kierunku CE?
Badanie histopatologiczne endometrium wykonuje się w celu potwierdzenia obecności komórek plazmatycznych oraz oceny, czy w tkance utrzymuje się stan zapalny endometrium. Wynik pozwala również ocenić prawidłowość cyklu i stopień dojrzałości błony śluzowej – czy tworzy warunki sprzyjające zagnieżdżeniu zarodka.
Zapalenie endometrium a ciąża
Ciąża z endometrium są ściśle powiązane: dopiero wyleczenie CE przywraca prawidłowy przebieg implantacji.
Rozważ diagnostykę CE, jeśli:
- masz za sobą co najmniej dwie nieudane próby IVF,
- występowały u Ciebie poronienia nawracające,
- histeroskopia pokazała nieprawidłowości, ale nie dała jednoznacznej diagnozy.
W takiej sytuacji kluczowe jest pobranie wycinka endometrium i wykonanie badania immunohistochemicznego (CD138).
W Lublinie wykonuję histeroskopię oraz diagnostykę w kierunku CE.
Diagnostyka endometrium – nowe biomarkery w praktyce
Trwają badania nad kolejnymi markerami, które mogłyby potwierdzić przewlekły stan zapalny endometrium bez konieczności pobierania biopsji. Dotyczą one zarówno mikrobiomu macicy, jak i białek związanych z receptywnością endometrium. Na razie jednak badanie immunohistochemiczne CD138 pozostaje metodą najdokładniejszą i najbardziej wiarygodną. To jedyny sposób, by z dużą pewnością wykryć endometrium z cechami przewlekłego stanu zapalnego i dopasować terapię do indywidualnych potrzeb pacjentki. Po zakończeniu leczenia warto powtórzyć biopsję lub histeroskopię, aby potwierdzić ustąpienie zmian zapalnych i odtworzenie prawidłowo funkcjonującego endometrium.
Podsumowanie
Przewlekłe zapalenie endometrium to częsty problem u kobiet z niepłodnością. Choć histeroskopia jest bardzo przydatnym badaniem, to dopiero oznaczenie CD138 pozwala jednoznacznie potwierdzić lub wykluczyć CE. Dzięki temu można lepiej zrozumieć zależność między zapaleniem endometrium a in vitro oraz dobrać skuteczną terapię.
Dobrze zdiagnozowane i wyleczone endometrium to większe szanse na zagnieżdżenie zarodka i prawidłowy przebieg ciąży. Badanie CD138 jest prostym, a jednocześnie precyzyjnym sposobem, by zwiększyć prawdopodobieństwo sukcesu w procedurach rozrodu wspomaganego.
Jeśli starasz się o ciążę i chcesz poszerzyć diagnostykę, zapraszam na konsultację ginekologiczną w Lublinie.
Bibliografia
Hue HJ, Choi H, Lee HK, Lee JR, Jee BC, Choo CW, Kim SK. Prevalence and confounders of chronic endometritis diagnosed using CD138 in patients with recurrent implantation failure. Clin Exp Reprod Med. 2024 Jun;51(2):163-169. doi: 10.5653/cerm.2023.06170. Epub 2024 Jan 24. PMID: 38263588; PMCID: PMC11140256.
Dang J, Xiao X, Li M. Correlation of hysteroscopic findings of chronic endometritis with CD138 immunohistochemistry and their correlation with pregnancy outcomes. J Assist Reprod Genet. 2024 Sep;41(9):2477-2483. doi: 10.1007/s10815-024-03204-8. Epub 2024 Sep 4. PMID: 39230665; PMCID: PMC11405585.
Huang J, You X, Zhao Z, Jiang X, Qu D. Chronic endometritis multiplies the recurrence risk of endometrial polyps after transcervical resection of endometrial polyps: a prospective study. BMC Womens Health. 2024 Jun 26;24(1):372. doi: 10.1186/s12905-024-03221-w. PMID: 38918774; PMCID: PMC11201338.
Sakai K, Takehara I, Kaneko H, Nakamura F, Nakai N, Takahashi K, Matsukawa J, Matsuo K, Nagase S. Impact of Diagnosis and Treatment of Chronic Endometritis on Outcomes Before Starting Assisted Reproductive Technology: A Retrospective Study. Reprod Sci. 2024 Oct;31(10):3086-3094. doi: 10.1007/s43032-024-01633-5. Epub 2024 Jul 9. PMID: 38981993; PMCID: PMC11438630.